Việc thay đổi công việc ở Nhật không đơn giản như gửi một lá đơn nghỉ việc. Với người nước ngoài đang sinh sống và làm việc tại Nhật Bản, sự chuyển đổi này còn đòi hỏi sự hiểu biết rõ ràng về quy định pháp lý, visa và văn hóa tuyển dụng bản địa. Nếu bạn đang tìm hiểu quy trình chuyển việc tại Nhật Bản cho người nước ngoài, bài viết dưới đây sẽ là hướng dẫn toàn diện giúp bạn lên kế hoạch hiệu quả, tránh rủi ro và mở ra cơ hội nghề nghiệp tốt hơn.
Những điều kiện pháp lý người nước ngoài cần nắm trước khi chuyển việc
Trước khi bắt đầu quá trình chuyển việc, điều đầu tiên người nước ngoài cần xác định rõ là tình trạng tư cách lưu trú (visa) hiện tại. Đối với phần lớn lao động nước ngoài, visa lao động quy định rõ ngành nghề được phép làm việc. Nếu công việc mới không thuộc ngành nghề này, bạn sẽ cần chuyển đổi visa phù hợp – điều này cần được nộp đơn trước khi làm việc tại công ty mới.
Ngoài ra, người lao động nước ngoài có nghĩa vụ thông báo việc chuyển việc cho Cục Xuất Nhập Cảnh Nhật Bản trong vòng 14 ngày kể từ ngày rời công ty cũ hoặc gia nhập công ty mới. Nếu không thực hiện, bạn có thể bị cảnh cáo hoặc ảnh hưởng đến việc gia hạn visa sau này.
Một điểm quan trọng khác là thời hạn còn lại của visa hiện tại. Nhiều người do chủ quan hoặc thiếu thông tin đã rơi vào tình trạng visa hết hạn giữa lúc đang tìm việc mới, dẫn đến mất tư cách lưu trú. Vì vậy, bạn nên kiểm tra hạn visa kỹ lưỡng và chủ động tính toán thời gian chuyển việc hợp lý.
Khi nào nên chuyển việc và cần chuẩn bị những gì?
Lựa chọn thời điểm phù hợp để chuyển việc đóng vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo quy trình diễn ra suôn sẻ. Ở Nhật, mùa tuyển dụng cao điểm thường rơi vào tháng 3–4 và tháng 9–10. Đây là lúc nhiều doanh nghiệp tuyển dụng nhân sự mới, cơ hội dành cho người nước ngoài cũng cao hơn.
Trước khi gửi đơn thôi việc, bạn nên chuẩn bị đầy đủ các giấy tờ và tài liệu cần thiết. Những hồ sơ quan trọng bao gồm:
- 履歴書 (Rirekisho): bản lý lịch theo mẫu chuẩn của Nhật
- 職務経歴書 (Shokumukeirekisho): bản mô tả quá trình làm việc và kỹ năng
- Giấy xác nhận công việc từ công ty cũ, bản sao hợp đồng lao động, bảng lương 3–6 tháng gần nhất
Nếu có bằng cấp, chứng chỉ liên quan, hãy chuẩn bị bản dịch tiếng Nhật công chứng để dễ dàng sử dụng khi nộp hồ sơ.
Ngoài ra, việc chuẩn bị tinh thần và mục tiêu nghề nghiệp rõ ràng sẽ giúp bạn tự tin hơn khi tham gia các buổi phỏng vấn sắp tới.
Cách tìm công việc phù hợp khi đang sống tại Nhật
Hiện nay, người nước ngoài có rất nhiều kênh để tìm việc làm tại Nhật, từ nền tảng chính thức của chính phủ đến các trang web tuyển dụng tư nhân. Một số kênh phổ biến và đáng tin cậy bao gồm:
- Hello Work: cơ quan việc làm công của nhà nước, hỗ trợ miễn phí, có phiên bản tiếng Anh
- MyNavi, Rikunabi, GaijinPot Jobs, Jobs in Japan: các nền tảng uy tín có nhiều việc làm cho người nước ngoài
- Công ty phái cử (dispatch) hoặc công ty môi giới việc làm có giấy phép tuyển dụng người nước ngoài
Khi tìm việc, bạn nên kiểm tra kỹ xem công ty có đủ tư cách bảo lãnh visa không. Tránh những công ty mập mờ, thiếu thông tin minh bạch hoặc yêu cầu đóng phí môi giới cao bất thường.
Ngoài ra, việc tham gia các nhóm cộng đồng người Việt tại Nhật hoặc sự kiện nghề nghiệp do Đại sứ quán tổ chức cũng là cách hiệu quả để tiếp cận nhà tuyển dụng đáng tin cậy.
Phỏng vấn và đàm phán với công ty mới
Sau khi nộp hồ sơ, bạn sẽ trải qua quy trình phỏng vấn – thường từ 1 đến 2 vòng – tùy theo quy mô công ty. Văn hóa phỏng vấn tại Nhật chú trọng sự nghiêm túc, tôn trọng và cách thể hiện mục tiêu nghề nghiệp rõ ràng.
Khi được hỏi lý do chuyển việc, bạn nên trả lời một cách tích cực, không chỉ trích công ty cũ. Thay vào đó, hãy nhấn mạnh mong muốn phát triển bản thân, tìm môi trường mới phù hợp hơn.
Trong giai đoạn đàm phán, bạn nên quan tâm không chỉ mức lương mà còn các yếu tố khác như thời gian thử việc, chế độ bảo hiểm, số ngày nghỉ, thời gian làm việc và các phúc lợi khác. Đọc kỹ hợp đồng trước khi ký là điều bắt buộc để tránh tranh chấp về sau.
Thủ tục visa và quy trình nghỉ việc đúng luật
Khi đã nhận được thư mời làm việc, bước tiếp theo là hoàn tất thủ tục chuyển đổi hoặc giữ nguyên visa.
Nếu công việc mới vẫn thuộc ngành nghề trong visa hiện tại, bạn có thể tiếp tục sử dụng visa cũ. Tuy nhiên, bạn vẫn cần nộp mẫu thông báo “chuyển đổi nơi làm việc” đến Cục Xuất Nhập Cảnh.
Trong trường hợp cần thay đổi ngành nghề, bạn phải nộp đơn xin “thay đổi tư cách lưu trú” kèm theo hồ sơ từ công ty mới. Thời gian xét duyệt thường kéo dài 1–2 tháng, nên cần nộp sớm và tính toán kỹ thời gian.
Về phía công ty cũ, bạn cần gửi đơn thôi việc (退職願 – taishoku negai) trước ít nhất 2 tuần (hoặc theo quy định hợp đồng). Sau khi nghỉ, bạn nên yêu cầu giấy xác nhận thôi việc (離職票 – rishokuhyō) và bảng lương để làm thủ tục mới.
Lưu ý quan trọng: Không nên để khoảng cách giữa ngày nghỉ công ty cũ và ngày vào công ty mới quá dài nếu visa sắp hết hạn. Điều này có thể ảnh hưởng đến tư cách lưu trú hợp pháp của bạn.
Những rủi ro thường gặp và cách phòng tránh khi chuyển việc tại Nhật
Chuyển việc là quá trình cần tính toán kỹ lưỡng. Một số rủi ro phổ biến mà người nước ngoài thường gặp bao gồm:
- Chuyển việc quá sát ngày hết hạn visa: dễ khiến bạn không kịp nộp hồ sơ gia hạn
- Bị từ chối visa do lý do chuyển việc không thuyết phục
- Công ty mới đột ngột thay đổi điều kiện tuyển dụng hoặc hủy nhận sau khi bạn đã nghỉ việc
- Sai sót trong hồ sơ visa, thiếu giấy tờ từ công ty cũ hoặc mới
Để hạn chế các tình huống trên, bạn nên:
- Luôn kiểm tra trước thời hạn visa
- Trao đổi rõ ràng với cả hai công ty
- Đảm bảo nộp hồ sơ chuyển đổi visa sớm
- Không nên đơn phương nghỉ việc nếu chưa có hợp đồng chính thức từ công ty mới
Dù mỗi người có hoàn cảnh và lý do khác nhau, nhưng nắm vững quy trình chuyển việc tại Nhật Bản cho người nước ngoài sẽ giúp bạn giảm thiểu rủi ro, tránh vi phạm luật pháp và tạo bước đệm cho một công việc tốt hơn. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng cả về hồ sơ, thời gian và pháp lý chính là nền tảng quan trọng để bạn chủ động định hướng lại con đường nghề nghiệp của mình một cách an toàn và hiệu quả tại đất nước mặt trời mọc.
Nhân Trí